Evaluatie Actieplan Nederland Beweegt

In juni 2023 startte het Actieplan Nederland Beweegt met als doel om het makkelijker te maken voor mensen om elke dag meer te bewegen. Het plan is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en richt zich op het creëren van een beweegvriendelijke samenleving. Begin dit jaar heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op verzoek van VWS een eerste voortgangsevaluatie gepubliceerd. Hieruit blijkt dat er op meerdere fronten positieve ontwikkelingen zichtbaar zijn, al blijven blijvende inzet en structurele verankering van beweegbeleid noodzakelijk.

Drie actielijnen als fundament

Het Actieplan is opgebouwd rond drie actielijnen:

• Meer bewustwording van het belang van bewegen
• Meer maatschappelijk initiatief via de Beweegalliantie
• Meer samenwerking tussen verschillende domeinen, vooral lokaal

Positieve resultaten in alle actielijnen

De evaluatie laat zien dat er bij alle drie de actielijnen voortgang is geboekt. Binnen de eerste actielijn is er een toegenomen bewustzijn over het belang van bewegen, zowel onder beleidsmakers bij VWS als bij maatschappelijke organisaties. Dit blijkt onder andere uit interviews en beleidsanalyses. Bewegen wordt steeds vaker gezien als een belangrijk onderdeel van gezondheid, preventie en welzijnsbeleid.

In de tweede actielijn groeit de Beweegalliantie snel: binnen een jaar verdrievoudigde het aantal aangesloten organisaties tot meer dan 400. Via deze alliantie zijn inmiddels 20 zogeheten ‘cirkels’ gestart waarin organisaties samenwerken aan het wegnemen van obstakels voor beweging binnen verschillende domeinen, zoals onderwijs, zorg en werk. Ook zijn er zo’n 40 lokale beweeginitiatieven ondersteund, met name gericht op jongeren en mensen met minder kansen.

De derde actielijn toont dat bewegen in vrijwel alle gemeentelijke beleidsplannen een plek heeft gekregen. Er is meer integrale samenwerking tussen beleidsdomeinen zoals ruimtelijke ordening, volksgezondheid en sport, al is de implementatie nog wisselend. Gemeenten die vooroplopen worden als inspirerend voorbeeld genoemd.

Knelpunten en aanbevelingen

Ondanks deze positieve ontwikkelingen zijn er ook knelpunten. Zo is er nog veel winst te behalen in de daadwerkelijke uitvoering van beleid, vooral binnen de domeinen onderwijs, werk en media. Ook de samenwerking tussen ministeries en directies verloopt niet altijd soepel, onder andere door een gebrek aan gezamenlijke beleidsdoelen, werkdruk en versnipperde verantwoordelijkheden.

Het RIVM adviseert daarom:

• Om het beleid te verlengen na 2025, ongeacht kabinetswisselingen.
• Meer structurele financiering beschikbaar te stellen.
• Kennisdeling en samenwerking tussen domeinen te blijven stimuleren.

Tussentijdse bijsturing van beleid mogelijk te maken op basis van voortschrijdend inzicht.

Conclusie

De evaluatie toont aan dat het Actieplan Nederland Beweegt een positieve impuls heeft gegeven aan bewustwording, samenwerking en initiatief rondom bewegen. Maar om echt een cultuurverandering te realiseren is langdurige inzet nodig. Het RIVM zal de uitvoering van het Actieplan blijven volgen, met een eindrapportage gepland voor eind 2025.