We krijgen te veel PFAS binnen

Vis, graanproducten, melkproducten, vlees, eieren, fruit, groenten, koffie en thee. Nee, dit is niet het lijstje met boodschappen voor een gezond voedingspatroon, het is een overzicht van voedingsmiddelen die PFAS bevatten. Dat zijn chemische stoffen die schadelijk zijn voor het menselijk lichaam. Als we er te veel van binnenkrijgen, kunnen we hierdoor gezondheidsklachten ontwikkelen. Niet alleen via de voeding, maar ook via ons drinkwater krijgen we meer PFAS binnen dan goed voor ons is, zo blijkt uit nieuw onderzoek in opdracht van het RIVM.

Dat het goed is om te variëren met voedingsmiddelen, wordt ons al jaren voorgehouden. Maar meestal werd daarbij gewezen op het feit dat je hierdoor zo veel mogelijk gezonde stoffen binnenkrijgt. Nu wordt dezelfde redenatie echter precies omgekeerd gebruikt. Door te variëren met voedingsmiddelen, voorkom je dat je alleen producten nuttigt waar veel PFAS in zitten. De nieuwe cijfers van het RIVM zijn gebaseerd op een eerdere schatting uit 2009. Nieuwe informatie over voedsel en drinkwater, verkregen in 2021 en 2022, zijn gebruikt om een update te maken van de gegevens. Bovendien zijn in plaats van vier typen PFAS nu wel twintig typen meegenomen in het onderzoek.

Wat zijn PFAS precies?

Eigenlijk is de aanduiding PFAS (voluit: poly- en perfluoralkylstoffen) een verzamelterm voor zo’n zesduizend verschillende chemische stoffen. Het zijn stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. De mens heeft deze stoffen gecreëerd met uiteenlopende bedoelingen. Je vindt ze overal om je heen, zoals in je kleding, in verpakkingsmaterialen en in de antiaanbaklaag van je pannen. Bij het proces om PFAS te maken en het gebruik van producten waar ze in zitten, kan PFAS in de lucht, het water en de bodem terecht komen. Vandaaruit komen ze in ons voedsel en drinkwater. De meeste PFAS breken niet af en blijven daardoor lang in het milieu zitten.

Drinkwater

Water drinken doen we allemaal. Maar ook in ons drinkwater ontkomen we dus niet aan de inname van PFAS. Toch zijn er wel verschillen, afhankelijk van de wijze waarop het drinkwater wordt gewonnen. Als drinkwater afkomstig is uit grondwater, is er minder sprake van de aanwezigheid van PFAS in het water, dan wanneer het water uit oppervlaktewater komt. Logisch, want oppervlaktewater raakt sneller vervuild met PFAS en die stoffen belanden vervolgens ondanks geavanceerde filtersystemen voor een deel in het drinkwater. Bovendien leven in oppervlaktewater vaak vissen en ook deze dieren bevatten veelal PFAS.

Afbreekbaar

Aanvankelijk ging men er van uit dat PFAS vrijwel niet afbreekbaar zijn. In de Verenigde Staten wordt daarom wel de aanduiding Forever Chemicals gebruikt om PFAS te typeren. In 2019 ontdekten wetenschappers echter dat acidimicrobium bacterium A6, een grondbacterie, PFAS kan afbreken. Drie jaar later werd bekend dat Chinese en Amerikaanse onderzoekers in een laboratorium een relatief eenvoudige methode hadden ontwikkeld om PFAS af te breken tot onschadelijke elementen. Deze methode bleek echter niet geschikt te zijn voor het zuiveren van vervuilde grond of vervuild water. Inmiddels wordt al geruime tijd gewerkt aan een globaal verbod op PFAS.