Is het drinken van melk gezond?
Het regelmatig consumeren van zuivelproducten zoals melk, yoghurt, karnemelk en 30+ kaas kan bijdragen aan een lager risico op darmkanker.
Daarnaast bevatten melk en melkproducten waardevolle voedingsstoffen, waaronder eiwitten, vitamine B2, B12 en calcium. Het vetgehalte in melk is echter rijk aan verzadigde vetten, wat het risico op hart- en vaatziekten kan verhogen. Door te kiezen voor magere of halfvolle zuivelvarianten beperk je de inname van verzadigde vetten.
Calcium, in combinatie met vitamine D, is essentieel voor sterke botten en helpt botbreuken te voorkomen. Zuivel speelt een belangrijke rol als leverancier van calcium, eiwitten, en de vitamines B2 en B12. Het Voedingscentrum adviseert dagelijks melk en melkproducten te gebruiken, waaronder melk, yoghurt en karnemelk. De Schijf van Vijf beveelt vooral magere en halfvolle varianten aan zonder toegevoegde suikers. Deze bevatten evenveel calcium en vitamine B12 als de volvette versies, maar minder verzadigd vet. Een overmatige inname van verzadigde vetten kan het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Ook sojadrink met toegevoegde vitamine B2, B12 en calcium valt binnen de Schijf van Vijf.
Melk voor de meeste mensen
Voor de meeste mensen is melk een eenvoudige en efficiënte manier om essentiële voedingsstoffen binnen te krijgen. Toch zijn er uitzonderingen, zoals mensen met een koemelkallergie of lactose-intolerantie. Bij ongeveer 2-3% van de baby's komt koemelkallergie voor, waarbij klachten vaak verdwijnen binnen de eerste vier levensjaren. Mensen met koemelkallergie zijn vaak ook allergisch voor andere dierlijke melksoorten, zoals geiten-, schapen- en buffelmelk. Mensen met lactose-intolerantie moeten hun lactose-inname beperken. Volledige vermijding van melkproducten is vaak niet nodig. Een arts of diëtist kan helpen een voedingsschema op te stellen om tekorten aan andere voedingsstoffen te voorkomen en een geschikte melkvervanger te kiezen.
Zuivelproductie in Nederland
Nederland is een grote producent en exporteur van zuivelproducten zoals kaas en melkpoeder. Tegelijkertijd importeert het land veel zuivel, waaronder yoghurt en desserts, voornamelijk uit Duitsland, België, Frankrijk en Engeland. Een melkkoe geeft melk nadat ze een kalf heeft gekregen. Voor melkproductie wordt meestal kunstmatige inseminatie toegepast. Gemiddeld geeft een koe 21 liter melk per dag. Na vier tot vijf jaar wordt een melkkoe geslacht, vaak voor gebruik in vleesproducten zoals gehakt of hamburgers. Melkveehouders melken de koeien tweemaal per dag met een melkmachine. Sommige boeren gebruiken melkrobots, waarbij de koe zelf bepaalt wanneer ze gemolken wil worden. Het merendeel van de melk wordt in zuivelfabrieken verwerkt tot producten als kaas, yoghurt en melkpoeder. Slechts 7% van de melk wordt als verse melk verkocht. De melk wordt gepasteuriseerd, gestandaardiseerd op vetgehalte en gehomogeniseerd om de smaak en textuur te verbeteren.
Bewaring en kwaliteit van melkproducten
Melk en melkproducten hebben een beperkte houdbaarheid. Houd rekening met deze tips:
- Bewaar geopende melkproducten in de koelkast op 4°C.
- Ongeopende houdbare melk kan buiten de koelkast worden bewaard.
- Let op de THT-datum en controleer met je zintuigen op bedorvenheid: zure geur, smaak of textuurwijzigingen wijzen hierop.
Gezondheidseffecten van melk
Melk en melkproducten leveren een mix van eiwitten, vetten en koolhydraten, samen met vitamines zoals B2, B12 en calcium. Ook mineralen als fosfor, kalium en magnesium zijn aanwezig. Volle melk bevat meer verzadigd vet dan magere of halfvolle varianten. Het vetgehalte van melk is wettelijk vastgelegd:
- Volle melk: 3,5% vet
- Halfvolle melk: 1,5-1,8% vet
- Magere melk: <0,5% vet
- Karnemelk: <1% vet
Voordelen van melkconsumptie
Dagelijks 400 gram zuivel kan het risico op darmkanker met 15% verlagen. Elke 200 gram melk per dag hangt samen met een 10% lager risico. Het consumeren van minimaal 60 gram yoghurt per dag kan het risico op diabetes type 2 met 15% verlagen. Het verzadigde vet en transvet in volle zuivelproducten verhogen het risico op hart- en vaatziekten. Magere zuivel is daarom een beter alternatief. Zuivel speelt een belangrijke rol in een gezond dieet, maar de keuze voor magere of halfvolle varianten is cruciaal om de inname van verzadigde vetten te beperken. Voor mensen met specifieke voedingsbehoeften zijn er alternatieven en aanpassingen beschikbaar.