Over angst en paniek

Over angst en paniek In mijn werk als medisch coach zie ik nogal eens mensen die worstelen met piekergedachten, angstgevoelens en paniekaanvallen. Ik noem dat zo in deze volgorde omdat het één vaak uit het ander voortkomt.

Wanneer piekergedachten onbeheersbaar worden, een eigen leven gaan leiden, kunnen die overgaan in onbenoembare angst en dit kan weer zo bedreigend zijn dat er (paniek)aanvallen erop volgen. De moeite waard om dit hier eens te bespreken. Angst is biologisch gezien een nuttig fenomeen voor de soort omdat het een individu kan behoeden voor de gevolgen van een gevaarlijke of bedreigende situatie. Het organisme zet zich letterlijk schrap, is gespitst en behoedzaam om gevaar te onderkennen en er van weg te vluchten of om zich fysiek te verdedigen. Angst is ook een onplezierige gewaarwording die pas zal verdwijnen als het organisme een actie onderneemt die de oorzaak ervan opheft. Tot zover de biologische basis, psychologisch ligt het nog iets ingewikkelder. Freud, de grondlegger van de psychoanalyse, heeft betoogd dat vanuit de ontwikkeling van een kind gezien, alle angst uiteindelijk gebaseerd is op angst voor verlies van moederliefde en van daar uit de angst voor verlies van gezondheid en leven. Ook van materiële zaken zoals bijvoorbeeld verlies van baan, je huis, geld en alles waar we aan gehecht zijn en waarvan we denken dat we het bezitten. Omdat die essentiële angst moeilijk te verdragen is bedient de psyche zich van afweermechanismen zoals ontkenning, verdringing of ‘overdekking door het tegendeel’. Dat laatste afweermechanisme, overdekking door het tegendeel, zie je onder andere bij pubers die risicogedrag vertonen in het verkeer of bij overmatig gebruik van drugs en drank. Maar elk afweermechanisme om angst niet te voelen is gedoemd tot mislukken en komt via de achterdeur, zoals ik dat noem, weer in beeld. Vaak is angst niet te begrijpen Er lijkt geen oorzaak voor te zijn en daardoor krijgt angst een nog grimmiger karakter dan het al aanvankelijk had. Piekeren kan daarvan het eerste symptoom zijn, gevolgd door angstgevoelens die uiteindelijk leiden tot paniekaanvallen. Paniek verlamt een mens, leidt tot niets positiefs en geeft een alles bedreigend gevoel van desintegratie en doodsbeleving. Onnodig om te zeggen dat dit zeer beschadigend kan zijn. Ook een fobie kan een uiting zijn van een falend afweermechanisme en kan een leven totaal verwoesten doordat een fobie gevolgd kan worden door sociale isolatie en depressie. Daarom ben ik hier zo duidelijk over; een vroegtijdig herkennen en aanpakken van deze problemen kan veel onnodig leed voorkomen. Ook hier geldt: hoe eerder een probleem als angstgevoelens aangepakt wordt, hoe groter de kans op een succesvolle behandeling.

Wij waarderen je privacy.